مقاومت مردم خرمشهر، حماسه اي از ياد نرفتني است؛ چرا كه مردم اين شهر در حالي به مبارزه با دشمن پرداختند كه از پيش براي اين تهاجم و تجاوز آمادگي نداشتند. سوم خرداد و فتح خرمشهر، آيينه گويايي از تاريخ و جغرافياي دفاع مقدس و جهاد آگاهانه و شجاعت مظلومانه ملت ايران است.
مقدمه :
روز سوم خرداد ۱۳۶۱ يكي از بارزترين جلوه‌هاي نصرالهي و يكي از مهمترين و زيباترين روزهاي انقلاب اسلامي ايران مي‌باشد. در اين روز شهر مقاوم خيز خرمشهر كه پس از ۳۵ روز پايداري و مقاومت در ۴ آبان ۱۳۵۹ به اشغال دشمن در آمده بود، پس از ۵۷۸ روز (۱۹ ماه) ، بار ديگر توسط رزمندگان اسلام فتح شد و پرچم اسلام بر فراز مسجد جامع و پل تخريب شده خرمشهر به اهتزاز در آمد.
عمليات آزادسازي خرمشهر
آزادسازي خرمشهر در روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ بعنوان مهمترين هدف عمليات بيت‌المقدس در دوره جنگ ايران و عراق توسط ارتش جمهوري اسلامي ايران (به فرماندهي علي صياد شيرازي) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي (به فرماندهي محسن رضايي) انجام گرفت.
آزاد سازي خرمشهر در حقيقت يكي از اهداف عمليات بيت‌المقدس بود
در پي آغاز عمليات بيت‌المقدس در نيمه شب دهم ارديبهشت سال ۱۳۶۱ چند هدف عمده استراتژيك و تاكتيتكي از جانب نيروهاي ايراني دنبال مي‌شد اين اهداف عبارت بودند از:
• بيرون راندن نيروهاي متجاوز به پشت مرزهاي بين‌المللي
• نشان دادن برتري قدرت سياسي-نظامي و اجتماعي جمهوري اسلامي به عراق و حاميان او در منطقه
• انهدام نيروهاي متجاوز در منطقه بين غرب كارون تا خط مرزي
• آزادسازي خرمشهر از اشغال متجاوزين
آزاد سازي خرمشهر در حقيقت از اهداف مرحله چهارم عمليات بيت‌المقدس بود. در ساعت ۲۲:۳۰ شامگاه شنبه، ۱خردادماه ۱۳۶۱ ،مرحله چهارم اين عمليات با اعلام رمز يامحمدبن‌عبدالله، از بي‌سيم فرماندهي قرارگاه مركزي كربلا به واحدهاي عمل‌كننده، با هدف آزادسازي خرمشهر آغاز شد. در پايان اين نبرد علاوه بر پايان بخشيدن به ۱۹ ماه اشغال بخشي از حساس‌ترين مناطق خوزستان و آزادسازي خرمشهر، ضربه‌اي سنگين به توان رزمي و روحيه نيروهاي عراقي وارد آمد.
در جريان آزادسازي خرمشهر حدود ۱۶ هزار نيروي عراقي كشته و زخمي شدند و همچنين ۱۹ هزار نفر نيروي عراقي به اسارت نيروهاي ايراني درآمدند. ايران در جريان عمليات ۲۶ روزه بيت‌المقدس كه به آزادي خرمشهر انجاميد ۶٬۰۰۰ كشته (۴٬۴۶۰ كشته سپاه و ۱٬۰۸۶ كشته ارتش) و ۲۴ هزار مجروح داد.
نتايج نظامي به دست آمده از عمليات بيت‌المقدس:
ـ آزاد سازي ۵۴۰۰ كيلومتر مربع از خاك كشور اسلامي از جمله خرمشهر و تأمين ۱۸۰ كيلومتر خط مرزي
ـ ۱۹ هزار اسير و ۱۶ هزار كشته از دشمن
ـ انهدام ۶۰ فروند هواپيما ، ۳ فروند هلي‌كوپتر، ۴۱۸ دستگاه تانك و نفربر، ۳۰ قبضه توپ، ۴۹ دستگاه خودرو.
ـ غنايم به دست آمده : يك فروند هلي‌كوپتر، ۱۰۵ دستگاه تانك و نفربر و ۵۶ دستگاه خودرو.
خرمشهر, آزادسازي خرمشهر, سالروز آزادسازي خرمشهر
در جريان آزادسازي خرمشهر حدود ۱۶ هزار نيروي عراقي كشته و زخمي شدند
پس از فتح خرمشهر
پس از آزادسازي خرمشهر رزمندگان ايراني در اولين اقدام خود در مسجد جامع خرمشهر نماز اقامه كردند. خبر پيروزي آزادسازي خرمشهر به سرعت پخش شد و همه ملت مسلمان ايران را غرق شادي و سرور كرد و مردم ايران با حضور در مساجد نماز شكر به جاي آورده و نداي ا… اكبر سردادند.
امام خميني به مناسبت آزادي خرمشهر پيامي خطاب به ملت ايران صادر كرد. در اولين بخش اين بيانيه آمده است :«با تشكر از تلگرافاتي كه در فتح خرمشهر به اينجانب شده است، سپاس بي‌حد بر خداوند قادر كه كشور اسلامي و رزمندگان متعهد و فداكار آن را مورد عنايت و حمايت خويش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصيب ما فرمود.»
پس از فتح خرمشهر براي اولين بار از شروع جنگ، ايران در موضع قدرت قرار گرفت
در واقع فتح خرمشهر، دفاع مقدس را وارد مرحله نويني كرد و براي اولين بار از شروع جنگ تحميلي ايران در موضع قدرت قرار گرفت. اين فتح مبين انعكاس جهاني داشت و از نظر سياسي عراق با از دست دادن خرمشهر تكيه‌گاهش را براي مذاكره از دست داد. جنگ ايران و عراق به طور كلي به دو مقطع تقسيم مي‌شود، مقطع اول مربوط به آغاز جنگ تا آزاد سازي خرمشهر است كه استراتژي ايران نظامي و با هدف بيرون راندن عراق از خاك كشور بود و مقطع بعدي مربوط به پس از آزاد سازي خرمشهر است كه استراتژي ايران دوگانه بود.
منبع: بخش فرهنگ و هنر بيتوته